Με τα μάτια της Ζακλίν και το αυτί του Κλωντέλ

Μια γλώσσα που στον ήχο της κυριαρχεί η γλύκα

Η πιο ωραία που γέννησαν τα ανθρώπινα χείλη

Andre Chenier.

Η ελληνική γλώσσα δεν έπαψε ποτέ από την απώτατη αρχαιότητα, να διαδίδεται σε ολόκληρο τον κόσμο, χωρίς μάλιστα να την επιβάλλει καμία πολιτική αρχή.

Ζακλίν ντε Ρομιγύ

Μακριά από την κουλτούρα της κονόμας, υπάρχουν και υπήρξαν πάντα ευτυχώς, κάποιοι άνθρωποι που μιλούν για άλλα πράγματα. Μιλούν για λουλούδια, για γράμματα, για ποίηση, για ιστορία, (όχι! προς Θεού όχι για την ιστορία του 1821 του ΣΚΑΪ), για ανθρώπινες αξίες, για την γλώσσα που είναι κάτι παραπάνω από ένα εργαλείο για να μετράς τα ομόλογα, τα σπρέντ και τα φασόλια.
Θα ξεχάσω για λίγο το μάγγανο του ΔΝΤ, την επίσκεψη Νταβούτογλου στην Καβάλα και μια Βόρεια Αφρική που σου κόβει τα ύπατα και θα μιλήσω για μια εικόνα που ζωγραφίζει μια μικρή αράδα από λέξεις. Λέξεις που γράφτηκαν πριν 2500 χρόνια και που στο πέρασμα των αιώνων έγιναν σταγόνες βροχής που άλλοτε σε ραίνουν και άλλοτε σε μαστιγώνουν καταδεικνύοντας με δραματικό τρόπο την βαρβαρότητα του σήμερα.
Βρισκόμαστε στην εποχή που θα γεννηθεί ο «Άρειος Πάγος» με ότι αυτό σηματοδοτεί για την Δικαιοσύνη με Δέλτα Κεφαλαίο.
Τον Ορέστη τον μουρλαίνουν οι Ερινύες, γιατί σκότωσε τη μάνα του, δηλαδή έκανε ένα ρήγμα στην μέχρι τότε τάξη των πραγμάτων. Η μάνα, θα παραγκωνιστεί προκειμένου να προστατευτεί η πατρική περιουσία. Δεν είναι όμως αυτό που θέλω να γράψω. Δεν θα μιλήσω για την ουσία της εκπληκτικής αυτής τραγωδίας, αλλά μόνο για την μουσική των λέξεων. Οι αρχαίοι Έλληνες δεν είχαν ανακαλύψει την γραφή μουσικών συμβόλων, ώστε να μπορούμε να γνωρίζουμε τη μουσική που συνόδευε την παράσταση, ωστόσο η μουσική που ξεπηδά από αυτή τη εμπνευσμένη επιλογή λέξεων είναι μοναδική.
Το αρχαίο κείμενο:


- επι δε τω τεθυμενω τοδε μελος, παρακοπα,
παραφορα φρενοδαλης,
υμνος εξ ερινυων,
δεσμιος φρενων, αφορμικτος, αυονα βροτοις.

Η μετάφραση:
Για τούτο το σφαχτάρι το τραγούδι το παράφωνο των Ερινύων το τροµερό
κι αλλόκοτο ψάλλω, παράκρουσµα να 'ναι και τη δύναµη να µαραίνει.

Ο ρυθμός των αισχύλειων στίχων οδήγησαν τον Κλωντέλ, να θυσιάσει την πιστότητα του κειμένου, προκειμένου να αναδείξει το συστατικό στοιχείο της μαγείας του τραγουδιού.
Έτσι λοιπόν ο Κλωντέλ μεταφράζει, αδιαφορώντας για το νόημα του κειμένου:

Autour, tout autour
Strident et sourd, corde et tambour,
Que chant de fou, chant du diable,
Tourne mon hymne ensorcelé

Οτουρ, τουτ οτουρ
Στριντάν ε σουρ, κορντ ε ταμπούρ
Κε σαντ ντε φου, σαντ ντι ντιαμπλ
Τουρν μον ιμν ανσορσελέ.

Απόδοση που αποκλίνει από το πρωτότυπο, αλλά μεταφέρει την κυκλωτική δομή αυτού του εφιαλτικού ρυθμού και το αποτέλεσμα είναι θαυμάσιο, γράφει η Ζακλίν!
Και όντως, εντυπωσιάστηκα!
Εντυπωσιάστηκα από την προσέγγιση που κάνει ο Κλωντέλ στο τραγούδι των Ερινύων.

Από το βιβλίο της Ζακλίν:

Συγγραφέας : De Romilly Jacqueline 1913-2010, Trédé Monique
Μεταφραστής : Σαμαρά Χριστιάννα
Υπεύθυνος Σειράς : Θεοδωρακόπουλος Τάκης, Θεοδωρόπουλος Τάκης
Εκδότης : Ωκεανίδα
Έτος έκδοσης : 2009
ISBN : 960-410-588-4
Σελίδες : 232
Κατηγορίες : Ελληνική γλώσσα
Σειρά : Κυκεών